Grondbeginselen en filosofische achtergrond
Met vriendelijke toestemming van Ayurveda-specialiste en auteur Birgit Heyn
(gepubliceerd in DIE ZEIT 2001)
Vata, Pitta en Kapha – de Ayurvedische constituties
De Tri Doshas: Vata, Pitta en Kapha bestaan uit de 5 elementen: Ether, Lucht, Vuur, Water en Aarde. Deze elementen reguleren alle fysieke en mentale processen in de mens. Ze beschrijven natuurlijke processen die de mens en de natuur gemeen hebben.
Vata staat voor beweging, Pitta voor transformatie en Kapha voor vorming. De Tri Doshas stimuleren alle biologische processen – van eenvoudige celactiviteit tot de genetwerkte organisatie van het hele lichaam. Ze kunnen alleen samen worden waargenomen en komen nooit afzonderlijk voor. Een harmonieus uitgebalanceerde relatie tussen deze drie krachten is een kenmerk van welzijn en gezondheid. De constitutie van ieder mens wordt gekenmerkt door de individuele mix van deze drie krachten.
Vata bestaat voornamelijk uit de elementen lucht en ruimte en zet alle bewegingsprocessen in gang, bijvoorbeeld het transport van voedsel, de ademhaling of de hartslag. Vata geeft ons veel ideeën en gedachten of stelt ons in staat vrijgevig te zijn. Het is waarneembaar in zijn eigenschappen (guna’s) licht, droog, koud, doordringend, ruw en beweeglijk.
Pitta bestaat voornamelijk uit vuur. Pitta is verantwoordelijk voor alle transformatieprocessen in het lichaam en in de psyche. Het reguleert de spijsvertering en de lichaamstemperatuur en kleurt het bloed rood. Pitta transformeert de zintuiglijke indrukken die Vata heeft opgenomen in cognitie en is daarom verantwoordelijk voor het intellect. Pitta geeft ons moed en enthousiasme. Het geeft richting aan de beweging van Vata. Zijn eigenschappen zijn heet, olieachtig, prikkelend, geurig en kleurend.
Kapha bestaat voornamelijk uit de elementen aarde en water en structureert en kneedt materie. Het vormt het lichaam en geeft het stabiliteit, stevigheid en flexibiliteit. Kapha houdt Vata en Pitta binnen hun natuurlijke grenzen. Kapha bedekt onze slijmvliezen en het hart als een beschermende laag. Als gewrichtsvloeistof beschermt het onze botgewrichten. Kapha geeft ons een stabiel immuunsysteem, tevredenheid, vertrouwen en tederheid. Zijn eigenschappen zijn zwaar, koud, nat, stevig, zacht en stabiel.
Een warme, olieachtige Ayurveda massage kalmeert de Vata, reguleert de Pitta en versterkt de Kapha. De kunst van Ayurveda is om voor elke persoon het juiste mengsel van oliën en kruidenmedicijnen te vinden om de huidige onbalans van de drie dosha’s in balans te brengen.